دیکشنری جامع اصطلاحات تولید محتوا
اصطلاحات مهم فیلمبرداری و دکوپاژ (FILM & CINEMA)
اصول پایهٔ محتوا و استراتژی
پیلار محتوا (Content Pillar)
تعریف: محور اصلی موضوعی که تمامی محتواها حول آن ساخته میشود.
کمک: ساختاردهی و تداوم برند.
کجا/چطور: برای برنامهریزی سالانه و تولید مجموعه پست/ویدئو استفاده شود.
کلایستر (Content Cluster)
تعریف: مجموعه محتوای مرتبط که یک پیلار را پشتیبانی میکنند.
کمک: بهبود سئو و عمق موضوعی.
کجا/چطور: یک مقاله بلند + چند ریلز/پست کوتاه + infographic.
کال تو اکشن (CTA)
تعریف: دعوت مشخص برای انجام یک اقدام (ثبتنام، کلیک، تماس).
کمک: تبدیل مخاطب به مشتری/عضو.
کجا/چطور: پایان ویدئو/کپشن/بیو.
تقویم محتوا (Content Calendar)
تعریف: برنامه زمانبندی انتشار محتوا.
کمک: نظم، فصلی بودن و تحلیل بهتر.
کجا/چطور: هفتگی/ماهانه با موضوع، فرمت و CTA.
پرسونای مخاطب (Persona / Avatar)
تعریف: پروفایل خیالیِ مخاطب هدف.
کمک: تولید محتوا دقیق و مؤثر.
کجا/چطور: قبل از نوشتن هر محتوا، یک خطمشی زبانی و تصویری بساز.
مینپیام / پیام برند (Messaging / Brand Voice)
تعریف: لحن، واژگان و ارزشهای ثابت برند.
کمک: ثبات احساسی و شناخت برند.
کجا/چطور: استایلگاید بساز؛ هفتگی رعایت کن.
اصطلاحات مهم فیلمبرداری و دکوپاژ (FILM & CINEMA)
AIDA (Attention, Interest, Desire, Action) — چارچوب کلاسیک جذب و تبدیل.
PAS (Problem — Agitate — Solve)* — مناسب برای نشان دادن درد و ارائه راهکار.
BAB (Before — After — Bridge) — نمایش وضعیت قبل، بعد و پل رسیدن.
FAB (Features — Advantages — Benefits) — برای محصول/خدمت: چه دارد → چه میکند → چه نفعی دارد.
USP (Unique Selling Proposition) — مزیت منحصربهفرد.
Social Proof (اثبات اجتماعی) — نظرات مشتریان، آمار، نمونهکارها.
Scarcity / Urgency (کمیابی/فشار زمانی) — تخفیف محدود، ظرفیت محدود.
FOMO — ترس از دست دادن؛ محرک تصمیم سریع.
Power Words — واژگان قدرتمند (مثلاً رایگان، انحصاری، همین الآن).
Microcopy — متنهای کوچک اما حیاتی (باتنها، فرمها) که نرخ تبدیل را بالا میبرد.
اصطلاحات مهم فیلمبرداری و دکوپاژ (FILM & CINEMA)
قلاب / هوک (Hook) — جمله/صحنهٔ اول که مخاطب را تا آخر نگه میدارد.
تعلیق / Suspense — معلق نگه داشتن اطلاعات برای کشش.
رسش بلاغی (Rhetorical Question) — درگیر کردن ذهن مخاطب.
تشبیه (Simile)— مقایسه با «مثل».
استعاره / تمثیل (Metaphor / Allegory)— جایگزینی یک تصویر برای انتقال مفهوم پیچیده.
اغراق (Hyperbole) — بزرگنمایی برای تاثیری سریع.
کنایه / Irony — گفتار غیرمستقیم یا طعنهآمیز.
تکرار (Repetition / Anaphora / Epistrophe)— تاکید روی نقطهٔ کلیدی.
اوجآرایی / Alliteration — تکرار صدای آغاز کلمات برای لحن موسیقایی.
Foreshadowing (نویدآوری) — اشاره به اتفاق بعدی برای یکنواختی کمتر.
Cliffhanger (پایان معلق) — مناسب سریال/ریلز با ادامهٔ بعدی.
ساختار قصه و روایت (Story Structure)
اقدام محرک / Inciting Incident — نقطهای که همهچیز شروع میشود.
گرهافکنی / Rising Action — جمع شدن مشکلات و ایجاد کشش.
اوج / Climax— اوج درگیری/تصمیم.
فروکش / Falling Action — نتیجهگیری.
حلّ مسئله / Resolution — آنچه مخاطب میخواهد ببیند.
قوس شخصیت (Character Arc) — تحول داخلی شخصیت.
سفر قهرمان (Hero’s Journey) — الگوی کلاسیک تغییر.
Chekhov’s Gun— هر جزئیاتی که معرفی میشود باید در ادامه معنا داشته باشد.
MacGuffin— شیء/هدف که حرکت داستان را میسازد اما اهمیّت ذاتی ندارد.
زبان تصویری و طراحی
ترکیببندی (Composition) — نحوهٔ چینش عناصر در فریم.
قاعدهٔ یکسوم (Rule of Thirds) — برای کادربندی چشمنواز.
فضای منفی (Negative Space) — افزایش تمرکز روی موضوع.
هدروم/نِیز روم (Headroom / Leadroom)— فضای بالای سر و سمت نگاه.
رنگشناسی (Color Theory)— پالتهای مکمل، کنتراست احساسی.
تایپوگرافی (Typography)— انتخاب فونت، اندازه، فاصلهٔ خطوط.
لوور-ثردز (Lower Thirds)— نشانهگذاری بصری در ویدئو.
Safe Area / Title Safe— محدوده امن برای متن در پلتفرمها (مهم برای موبایل).
Aspect Ratio — 16:9, 9:16 (ریلز/استوری), 4:5, 1:1 → انتخاب بسته به پلتفرم.
دکوپاژ (Découpage)
تعریف: تبدیل فیلمنامه به نماها — تعیین نوع نما، حرکت دوربین، مدت، زاویه و پوشش.
کمک: برنامهریزی دقیق برای فیلمبرداری، صرفهجویی در زمان و کیفیت تصویری یکنواخت.
کجا/چطور: قبل از روز فیلمبرداری شاتلیست و استوریبورد میسازند؛ برای ریلز هم «دکوپاژ مختصر» بساز (بخشهای ۳–۸ شات).
استوریبورد (Storyboard)
تعریف: تصویرسازی فریمبهفریم نماها.
کمک: دیدن ترکیببندی و ترتیب نماها قبل از اجرا.
کجا/چطور: برای پلانهای پیچیده یا تبلیغات.
شاتلیست (Shot List)
تعریف: لیستِ نظمدار همهٔ نماهایی که باید گرفته شوند.
کمک: مدیریت زمان در صحنه، گرفتن پوشش کافی.
کجا/چطور: محور تولید در روز فیلمبرداری.
کاوریج (Coverage)
تعریف: گرفتن نماهای مختلف (ماستر، نزدیکی، کاتاِوِیها) برای مونتاژ راحتتر.
کمک: انعطاف در تدوین؛ جلوگیری از مشکل continuity.
کجا/چطور: همیشه حداقل چند نمای پوششی بگیر، مگر در پلانهای لانگتِیک برنامهریزیشده.
نماها (Shots):
اکستریم کلوز-آپ (ECU)،
کلوز-آپ (CU)،
مدیوم شات (MS)،
لانگ شات / واید (LS)،
استانبلیشینگ (Establishing shot)،
تو-شات (Two-shot)،
اینسرت (Insert)،
کاتاِوِی (Cutaway).
کمک: هر نما وظیفهٔ روایت متفاوتی دارد—شروع، جزئیات، واکنش، مکان.
حرکتهای دوربین:
پَن (Pan)،
تیلت (Tilt)،
دالی (Dolly/in-out)،
تریک/ترَک (Truck/Track)،
کرین / جیب (Crane/Jib)،
گیمبال (Gimbal)،
استدیکم (Steadicam)،
هَندهلد (Handheld)
کمک: انتقال احساس (ایستا → امن؛ حرکت → پویایی/اضطراب).
زبان لنز و فوکوس:
فاصلهٔ کانونی (Focal length):واید vs تله؛ تأثیر بر پرسپکتیو.
پرایم لنز vs زوم: کیفیت/گشودگی/انعطاف.
دیافراگم (Aperture / f-stop): کنترل عمق میدان (DOF).
باکه (Bokeh): کیفیت بلوری پسزمینه.
رفوکَس / Rack focus (تغییر فوکوس بین سوژهها).
قوانین نما و قطع:
قانون 180 درجه (180° rule): حفظ جهت بین دو سوژه.
قاعدهٔ 30 درجه: تغییر زاویهٔ دوربین بیشتر از 30 درجه برای جلوگیری از jump cut.
Eyeline match: تطبیق جهت نگاه برای پیوستگی.
Match on action: قطعی که حرکت را ادامه میدهد.
زاویهها و حسها:
High angle → ضعیف/کوچک نشان دادن سوژه.
Low angle → قدرتمند/برجسته نشان دادن سوژه.
Dutch angle (تیلت کج)→ بیقراری/دگرگونی.
سرعت فریم و شاتر:
Frame rate (fps): 24p سینمایی، 30p/60p برای فُرمتهای مختلف.
Shutter speed: تأثیر بر Motion blur؛ قاعدهٔ عمومی شاتر = 1/(2×fps) برای طبیعی بودن. (قاعدهٔ عملی، نه دستور مطلق — بسته به سبک قابل تغییر است.)
نورپردازی (Lighting):
سهنقطهای (Three-point lighting): Key / Fill / Back.
High-key vs Low-key: نوردهی زیاد (شاد) vs کنترست بالا (دراماتیک).
Practicals: منابع نور داخل صحنه (لامپ، تلویزیون).
Motivated lighting: منبع نور در داستان را شبیهسازی کن.
میز-آن-سین (Mise-en-scène)
تعریف: همهٔ چیزهای بصری در فریم — ترکیب، طراحی صحنه، لباس، نور.
کمک: خلق جهان بصریِ خاص و هماهنگ برای هر قصه.
> کجا/چطور: دکوپاژ و شاتلیست را همیشه قبل از تولید آماده کن؛ برای محتواهای کوتاه (ریلز) دکوپاژِ ساده (زمانبندی + 4-8 شات کلیدی) کافیست.
🔊 صدا و ضبط صوت
دیالوگ (Dialogue) — صدای درونی که ضبط میشود.
VO (Voice-over) — روایت روی تصویر.
Room tone / Ambient — صدای محیط برای پر کردن پسزمینهٔ صوتی.
ADR (Automated Dialogue Replacement) — دوبارهگویی در استودیو برای صدای تمیز.
Foley— تولید افکتهای صوتی دستی (پای قدم، لباس).
Lav (Lavalier)، Shotgun mic، Boom— میکروفنها و کاربردشان.
XLR، Phantom power — استانداردهای اتصال و قدرت برای میکروفن کاندنسر.
LUFS / dB — استانداردِ بلندی نهایی صدا برای پلتفرمها.
Sound Bridge — انتقال صوت بین دو تصویر برای یکپارچگی.
> کجا/چطور: اولویت به صدای پاک؛ اگر مجبور به انتخاب باشی — کیفیت صدا مهمتر از کیفیت تصویر برای ورودی کاربران است.
✂️ تدوین و پستولید (Editing & Post)
Assembly / Rough / Fine Cut — مراحل تدوین از خام تا نهایی.
Picture Lock— وقتی تصویر قفل میشود و رنگ و صدا نهایی میشود.
Offline / Online Editing — تدوین پروکسی سپس رندر نهایی با کیفیت بالا.
J-cut / L-cut— انتقال صوتی که قبل/بعد از تغییر تصویر ادامه دارد.
Montage — جمعبندی زمان یا احساس با موسیقی و تصاویر سریع.
Match cut / Smash cut / Jump cut / Cross-cut — انواع قطع برای تأثیرات متفاوت.
Color Correction vs Color Grading — اصلاح نور/رنگ پایه vs خلق استایل رنگی.
LUT (Look-Up Table) — پریست رنگ برای سریعتر کردن گرید.
Keyframes, Masking, Rotoscoping, Tracking — تکنیکهای VFX و صفحهآرایی.
B-roll / A-roll— تصاویر پشتیبان برای پوشش/تنوع و جلوگیری از jump cuts.
> کجا/چطور: برای ریلز، موسیقی و ریتم اهمیت دارد؛ برای یوتیوب طول، فصلها و thumbnail تعیینکننده CTR است.
📊 انتشار، الگوریتم و متریکها
Retention (نگهداری مخاطب) — درصد مخاطب که تا چه ثانیهای تماشا میکند.
CTR (Click-Through Rate) — نرخ کلیک روی thumbnail/عنوان.
Impressions vs Reach — بار نمایش محتوا در مقابل تعداد افراد.
Watch Time / Average View Duration — زمان تماشا؛ مهمترین عامل در یوتیوب.
Engagement Rate — لایک/کامنت/شِیر نسبت به ویو.
Conversion Rate — نسبت اقدامکنندگان به کل مخاطبان.
A/B Testing — تست دو نسخه از thumbnail/عنوان/CTA.
Platform Native (محتوای بومی پلتفرم) — مثلاً ریلز با کپشن کوتاه، یوتیوب بلند با فصل.
> کجا/چطور: هر پلتفرم متریکهای خود را دارد — محتوا را برای الگوریتمِ مقصد بهینه کن.
⚖️ حقوقی، اخلاق و ریسکها
کپیرایت (Copyright) — حق مالکیت آثار؛ از آهنگ/تصاویر استفاده مشروط.
مجوز مدل و لوکیشن (Model/Location Release) — رضایتنامه برای استفاده از چهره/فضا.
Music Licensing — Sync و Master rights؛ فرق بین Royalty-free و Rights-managed.
Disclosure / Sponsored Content— قانون افشا (مثلاً #ad).
Fair Use— موارد محدود؛ برای اطمینان مشورت کن.
دادهمحوری و حریم خصوصی (GDPR)— در صورت جمعآوری دیتا باید مراقب باشی.
منابع قابل اعتماد / عدم انتشار اطلاعات غلط— مسئولیت اجتماعی برند.
> نکتهٔ کلیدی: برای موسیقی و استفاده از چهرهٔ افراد، همیشه مستندات لازم را داشته باش؛ در صورت نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی، به وکیل مراجعه کن.
🧩 نقشها در تولید (Production Roles)
Producer / Executive Producer — مدیریت کل پروژه و منابع.
Director— تصمیمگیرندهٔ خلاق در صحنه.
Director of Photography (DP) — مسئول نور و تصویر.
1st AD / 2nd AD — زمانبندی و هدایت تیم.
Gaffer / Key Grip / Best Boy — نور و حرکت دوربین/تجهیزات.
Sound Recordist / Boom Operator — ضبط صوت در محل.
Script Supervisor — نظارت بر continuity.
Editor / Colorist / VFX Artist / Sound Designer / Foley Artist — پستولید.
Social Media Manager / Community Manager / Copywriter — انتشار و تعامل.
⚙️ تکنیکها، چکلیستها و بهترین ترکیبها (Quick Practicals)
دکوپاژ + استوریبورد + شاتلیست = شاتِ بدون استرس
ماستر شات + پوشش (Close-ups + Cutaways) = مونتاژ آسان
هوک در ۳ ثانیهٔ اول + تعلیق کوتاه + CTA = ریلز با نرخ نگهداری بالا
صدای خوب + نور متوسط = حرفهایتر از تصویر خوب + صدای ضعیف
بستهبندی بصری برند (Color + Font + Lower third) برای هر پلتفرم ثابت نگه داشته شود
A/B تست برای thumbnail و title — تصمیم بر اساس CTR نه حدس
چیزهایی که معمولاً با هم جواب میدهند
تعلیق + نفر اول + CTA → استوری شخصی که تبدیلساز است.
تشبیه/استعاره + تصویر قوی→ پیام ماندگار برای برندسازی.
Montage + موسیقی + Cutaways→ روان و جذاب برای محصول/خدمات.
چیزهایی که اغلب ناسازگار یا خطرناکاند
تعلیق بیپاسخ (کلیکبیِیت بدون محتوا)→ کاهش اعتماد و نرخ بازگشت.
پوشش (coverage) کم + پلانهای بلند تصادفی→ ریسک از دست دادن شات لازم برای ویرایش.
Jump-cutهای پیدرپی بدون دلیل سبکشناسانه → خستگی بیننده.
نورها/تایپوگرافیِ متفاوت بین ویدئوها → ناپایداری برند.
—
✅ نکات عملی و سریع (Checklist مختصر)
1. قبل از ضبط: دکوپاژ ساده + شاتلیست + بررسی صدا.
2. ضبط: حداقل یک ماستر + دو پوشش (CU, Cutaway).
3. نور: اولویت به نرم و همگن؛ از practicals استفاده کن.
4. صدا: lav یا shotgun + room tone.
5. تدوین: رعایت J/L-cut برای نرمی، گرفتن چند نسخهٔ thumbnail.
6. انتشار: A/B تست عکس/عنوان، کپشن مختصر با CTA، هشتگهای مرتبط.
7. حقوق: چکلیست releaseها و مجوز موسیقی.
دیدگاهتان را بنویسید