ذهنیت رشد یک مدرس

من حدودا از سال ۸۶ تدریس رو شروع کردم سال ها تدریس کردم و همیشه یه موضوعی ذهنم رو قلقلک میداد که چرا مدرسین ایران به این باور نمیرسن که از طرق تدریس چقدر میتون رشد کنن و تک تک هدف ههاشون رو تیک بزنن
جالبه با مدرس های زیادی که صحبت میکردم به این نتیجه رسیدم که اونها اگر رشد نمیکنن یه جای کار میلنگه و اونم ذهنیت رشد یک مدرس بود و توی این مقاله میخوام در موردش صحبت کنم که چقدر این ذهنیت رشد ارزشمند و میتونه مسیر یک مدرس رو متحول کنه.
کارول دوک ( Carol Dweck )، روانشناس برجسته دانشگاه استنفورد و بنیانگذار نظریه “ذهنیت رشد”، در کتاب معروفش Mindset: The New Psychology of Success اینگونه ذهنیت رشد را تعریف میکند:
«ذهنیت رشد یعنی باور داشتن به اینکه تواناییهای اساسی ما میتوانند با تلاش، راهبردهای خوب و کمک دیگران رشد کنند. این باور، اشتیاق به یادگیری را در افراد زنده نگه میدارد.»
— کارول دوک
او معتقد است که افرادی با این نوع طرز فکر، چالشها را میپذیرند، از اشتباهات درس میگیرند و به جای اثبات تواناییهای خود، به دنبال رشد دادن آنها هستند.
چرا؟ حتماً! در ادامه دلایلی کاملاً منطقی و مستند مییارم که چرا ذهنیت رشد برای یک مدرس حیاتی است:
۱. مدرس الگویی برای یادگیرندگان است
🔹 دانشآموزان، هنرجویان یا کارآموزان نهتنها از محتوای آموزش الگو میگیرند، بلکه از رفتار و نگرش مدرس نیز الگو میگیرند.
🔹 اگر مدرس خودش ذهنیت رشد داشته باشد (مثلاً بگوید: “من هنوز دارم یاد میگیرم”، “از اشتباهاتم درس میگیرم”)، دانشجو هم آن را درونی میکند.
✳️ نقل قول:
«اگر معلم خودش یادگیرنده نباشه، نمیتونه دیگران رو به یادگیری مشتاق کنه.»
— کارول دوک
✅ ۲. مدرس با ذهنیت رشد، خودش را همیشه آپدیت میکند
🔹 دنیای آموزش بهسرعت در حال تغییره. مدرسهایی که ذهنیت رشد دارند، یادگیری مداوم را بخشی از هویت شغلی خودشون میدونن.
🔹 این یعنی آپدیت بودن، استفاده از متدهای نوین، آشنایی با ابزارهای هوشمند و تولید محتوای بهتر.
✅ ۳. پذیرش نقد و بازخورد برای رشد حرفهای
🔹 مدرسانی که ذهنیت رشد دارند، نقد را دشمن نمیدانند بلکه فرصتی برای بهتر شدن میبینند.
🔹 بهجای رنجیدن از نظر دیگران، دنبال تحلیل و بهبود عملکردشان هستند. این یک ویژگی بسیار قدرتمند برای رشد برند شخصی مدرسه.
✅ ۴. تسهیل رشد شاگردان
🔹 وقتی مدرس به “قابلیت رشد ذهن و مهارت” باور داره، زود قضاوت نمیکنه که مثلاً “این هنرجو استعداد نداره”.
🔹 در عوض با متدهای مختلف سعی میکنه فرد رو رشد بده و باورش به تواناییهای کارآموز، باعث پیشرفت هنرجو میشه.
✅ ۵. تابآوری در مسیر تدریس و برندینگ شخصی
🔹 مسیر ساخت یک برند آموزشی، پر از چالش، آزمون و خطا، نقد و فشار روانیه.
🔹 مدرس با ذهنیت ثابت ممکنه با چند مانع، جا بزنه. اما مدرس با ذهنیت رشد، از هر مانع یک پله میسازه برای بالا رفتن!
✅ ۶. نوآوری و خلاقیت
🔹 ذهنیت رشد، باور به “یادگیری چیزهای جدید” و “خارج شدن از ناحیه امن” داره.
🔹 این باعث میشه مدرس، خلاقانهتر آموزش بده، مدلهای نو بسازه، دورههای منحصربهفرد طراحی کنه و متفاوت باشه.
✅ ۷. ساخت «جامعه یادگیرنده» نه صرفاً «کلاس درس»
🔹 مدرس با ذهنیت رشد، صرفاً آموزش نمیده؛ بلکه جامعهای از یادگیرندگان کنجکاو، پرسشگر و باانگیزه میسازه.
🔹 او به رشد جمعی و پویایی کلاس اهمیت میده نه فقط به سرفصلهای بسته و تئوریک.
چطور ذهنیت رشد رو در یک مدرس میشه افزایش داد:
✅ ۱. آگاهی از دو نوع ذهنیت (ثابت و رشد)
📘 اولین قدم، شناخت فرق بین ذهنیت ثابت (Fixed) و رشد (Growth) هست.
🔸 مدرس باید بدونه ذهنیت ثابت یعنی باور به “ثبات هوش و تواناییها”
🔸 در حالی که ذهنیت رشد یعنی “قابلیت رشد با تمرین، تلاش و یادگیری”.
📚 پیشنهاد مطالعه:
- کتاب «ذهنیت» اثر کارول دوک(ترجمه فارسی هم داره)
✅ ۲. بازنگری در نحوه واکنش به شکست
🧠 مدرسی که بعد از یه ارائه ناموفق یا بازخورد منفی ناامید میشه، نیاز به تغییر طرز فکر داره.
🪄 بهجای اینکه بگه: «من خوب نیستم»، بگه:
✨ «فعلاً به اون سطح نرسیدم؛ ولی میتونم رشد کنم.»
📌 تمرین پیشنهادی:
بعد از هر چالش یا اشتباه، سه درس از اون موقعیت بنویسه.
✅ ۳. استفاده از واژههای «رشد محور» در کلاس و محتوا
💬 جایگزینی عبارتها:
- ❌نمیتونم انجامش بدم
- ✅هنوز یاد نگرفتم، اما میتونم یاد بگیرم
- ❌استعداد من نیست
- ✅میتونم با تمرین پیشرفت کنم
مدرس باید زبان رشد داشته باشه تا اول روی خودش، بعد روی هنرجو اثر بذاره.
✅ ۴. دریافت منظم بازخورد + رفلکشن
🎯 یک مدرس با ذهنیت رشد باید:
- از شاگردان، همکاران و کوچهاش بازخورد بگیره
- و بعد از هر جلسه تدریس، رفلکشن (تفکر پس از اقدام)داشته باشه:
چی خوب بود؟
چی نیاز به بهبود داره؟
جلسه بعد چطور بهترش کنم؟
✅ ۵. کوچ داشته باش، کوچ باش
🔁 فرایند کوچینگ یعنی کشف و رشد.
👥 یک مدرس با کوچ، ذهن خودش رو بازتر میکنه و یاد میگیره چطور با سوال و دیدگاه باز، ذهن هنرجوها رو هم پرورش بده.
✅ ۶. ثبت و دنبالکردن مسیر یادگیری شخصی
📓 دفترچه یادگیری داشته باشه و:
- مهارتهایی که یاد گرفته رو بنویسه
- مهارتهایی که میخواد یاد بگیره
- منابع و تجربیات آموزشی
- و این جمله رو سر دفترش بنویسه:
«هر روزی که یاد نگیرم، روزی از رشد من عقب میافته.»
✅ ۷. تعامل با دیگر مدرسان و فضای یادگیری
🌐 ارتباط با جامعه مدرسان، حضور در ورکشاپها، خواندن کتاب و شرکت در دورههای آموزشی، باعث میشه مغزش در وضعیت یادگیرنده بمونه.
✅ ۸. تمرکز بر پیشرفت، نه فقط نتیجه
💡 به جای اینکه فقط دنبال تعداد دانشجو یا درآمد ماهانه باشه، به خودش بگه:
✨ من دارم بهتر درس میدم، بهتر ارتباط میگیرم، و هر روز مدرس مؤثرتری میشم.
اگر فکر میکنی برای اینکه یک مدرس حرفه ای بشی آموزش های بیشتری نیاز داری میتونی از دوره مکتب استادی برای مدرسین صنعت زیبایی استفاده کنی روی مکتب استادی بزن.
دیدگاهتان را بنویسید